شاخص قیمت تولیدکننده یا PPI چیست و چه چیزی را اندازه گیری می‌کند؟

 PPI مخفف شاخص قیمت تولید کننده (Producer Price Index) است. شاخص PPI یک شاخص اقتصادی است که حرکت قیمت‌ها را از دیدگاه فروشندگان و تولیدکنندگان ارزیابی می‌کند. این شاخص با شاخص CPI که تغییرات قیمت را از دیدگاه مصرف کننده ارزیابی می‌کند، متفاوت است. به عبارت دیگر، شاخص PPI نشان می‌دهد که تولیدکنندگان برای تولید محصولاتشان چه میزان هزینه می‌کنند.

تا سال ۱۹۷۸، داده‌های PPI  تحت عنوان شاخص قیمت عمده فروشی یا WPI منتشر می‌شد. در سال ۱۹۸۲، اداره آمار کار همه پایه‌های شاخص قیمت تولیدکننده را به عدد ۱۰۰ بازنشانی کرد و این سال به عنوان سال پایه مشخص شد. هر سال که قیمت‌ها نسبت به سال پایه افزایش یا کاهش پیدا می‌کردند، نشان از تغییر مثبت یا منفی شاخص داشت. به عنوان مثال اگر هزینه تولیدکننده برای ماه ژوئیه ۱۰۰ و برای ماه آگوست ۱۱۵ باشد، به این معنی است که هزینه تولید در ماه آگوست نسبت به ماه ژوئیه ۱۵ درصد رشد داشته است.

اداره آمار کار سه حوزه طبقه بندی برای محاسبه PPI مشخص کرده است که که عبارت‌اند از شرکت‌های کالامحور، شرکت‌های صنعتی و شرکت‌های مبتنی بر مرحله پردازش. در ادامه به توضیح هر یک خواهیم پرداخت:

طبقه‌بندی شرکت‌های صنعتی:

یکی از طبقه‌بندی‌های داده‌های اداره کار، دسته‌بندی مبتنی بر صنعت است. این دسته‌بندی هزینه‌های تولید در صنایع مختلف را اندازه‌گیری می‌کند. به عنوان مثال هزینه‌های تولید در صنعت فولاد اندازه‌گیری شده و آن را به صورت یک شاخص عرضه می‌کنند.

طبقه‌بندی شرکت‌های کالامحور:

در این طبقه‌بندی معمولا صنایع نادیده گرفته شده و کالاها و خدماتی که با یکدیگر شباهت دارند ترکیب می‌شوند. بیش از ۳۸۰۰ شاخص کالاهای تولید شده و حدود ۹۰۰ خدمات در این طبقه‌بندی پوشش داده می‌شوند. شاخص‌ها بر اساس محصول و خدمات نهایی مرتب شده‌اند.

طبقه‌بندی شرکت‌های مبتنی بر مرحله پردازش:

برخی کالاها و یا خدمات هستند که هم به مصرف‌کننده نهایی فروخته می‌شوند و هم به مصرف‌کننده میانی. به عنوان مثال، یک پیچ ممکن است هم به عنوان محصول نهایی به مصرف‌کنندگان خرد فروخته شود و هم به صورت محصول میانی به یک کارخانه مونتاژ لوازم الکترونیکی فروخته شود. در این طبقه‌بندی، اداره آمار کار، بیش از ۶۰۰ پروفایل هدفمند را منتشر می‌کند و برخی از آنها را نیز بر اساس شاخص‌های فصلی تنظیم می‌کند.

کسب و کارها چگونه از شاخص PPI‌ استفاده می‌کنند؟

کسب و کارها اغلب با تامین‌کنندگان قراردادهای بلندمدت منعقد می‌کنند. از آنجایی که قیمت‌ها در طول زمان تغییر می‌کنند، انعقاد چنین قراردادهایی با یک قیمت واحد دشوار است. در عوض کسب و کارها و تامین‌کنندگان معمولا بندی در قرارداد می‌گذارند که هزینه‌ها را با شاخص‌هایی مانند PPI تنظیم می‌کند.

به عنوان مثال، شرکت A یک قطعه را سفارش می‌دهد. تامین کننده تضمین می‌کند که به مدت سه سال این قطعه را تامین کند. هزینه اولیه قطعه یک دلار است اما تا سه سال آینده ممکن است قیمت قطعه نوسانات زیادی را متحمل شود. بنابراین، شرطی در قرارداد ذکر می‌شود که به موجب آن قیمت قطعه هر سه ماه یکبار طبق داده‌های PPI تعدیل شود. فرض کنیم این شاخص پس از سه ماه ۲ درصد افزایش را نشان دهد، در این صورت هزینه تامین قطعه برای سه ماه آینده ۱.۰۲ دلار خواهد بود. بدین ترتیب تامین کننده می‌تواند با خیال راحت نوسانات قیمت را به تولید کننده منتقل کند.

شاخص قیمت تولید کننده چطور محاسبه می‌شود؟

گفتیم که شاخص قیمت تولید کننده سه بخش تولیدی را زیرنظر دارد: شرکت‌های کالامحور، شرکت‌های صنعتی و شرکت‌های مبتنی بر مرحله پردازش. برای تهیه شاخص PPI، شرکت‌هایی توسط اداره آمار انتخاب شده و از آنها برای شرکت در نظرسنجی دعوت می‌شود، هنگامی که این شرکت‌ها دعوت را بپذیرند، یک اقتصاددان میدانی با شرکت تماس می‌گیرد تا مقدمات تحویل اطلاعات را از طریق یک پرسشنامه فراهم کند. داده‌ها به صورت ماهانه جمع‌آوری می‌شود و معمولا تا سه‌شنبه هفته‌ای که ۱۳‌امین روز ماه در آن قرار دارد کار جمع‌آوری داده‌ها تمام شده است. اداره آمار تقریبا ۲۵ هزار گزارش را با حدود ۱۰۰ هزار قیمت از انواع مختلف کالاها دریافت می‌کند. اگر یک شرکت داده‌ها را ناقص ارسال کند، یک اقتصاددان با شرکت تماس گرفته تا داده‌ها را تکمیل کند. شرکت‌ها به طور متوسط هر ۷ تا ۸ سال تعویض شده و شرکت‌های جایگزین برای نمونه‌گیری از آن صنعت به خصوص انتخاب می‌شوند.

شاخص PPI خالص یا core PPI چیست؟

شاخص PPI خالص تغییرات قیمت غذا و انرژی را از شاخص کل حذف می‌کند. همچنین این شاخص تغییرات قیمت در خدمات را نیز حذف می‌کند. دلیل این کار این است که قیمت غذا و انرژی نوسانات بسیار زیادی دارد، به همین سبب به سختی می‌توان روند حرکت تورم تولید کننده را ردیابی کرد. دلیل حذف خدمات نیز این است که حقوق و دستمزد جزء بزرگی از هزینه‌ها در این صنایع است و با نوسان آن، هزینه خدمات نیز تغییر می‌کند.

اکثر معامله‌گران بازارهای مالی PPI خالص را در نظر می‌گیرند و بر اساس آن معامله می‌کنند، چرا که این شاخص بهتر از خود PPI که شامل غذا، انرژی و خدمات نیز می‌شود، نشان‌دهنده یک روند است. معمولا وزن مولفه‌های درونی چه در مورد PPI خالص چه در مورد PPI هر پنج سال یکبار تغییر می‌کند. همچنین تا چهار ماه می‌توان منتظر اصلاح در داده‌های پیشین بود.

استفاده از شاخص قیمت تولیدکننده در معاملات: 

کلمه PPI مخفف شاخص قیمت تولیدکننده است که بخش مهمی از اطلاعات اقتصادی را شامل می‌شود.

اطلاعات مربوط به شاخص قیمت تولیدکننده در هفته دوم هرماه منتشر می شوند.

معامله‌گران بازارهای مالی می‌توانند از شاخص قیمت تولیدکننده به‌عنوان یک معیار اصلی برای پیش‌بینی تورم مصرف‌کننده استفاده کنند؛ مفهومی که با شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) ‌اندازه‌گیری می‌شود.

شاخص قیمت تولیدکننده به دلیل تاثیر هشداردهنده‌اش در انتظارات تورمی آینده، یک داده اطلاعاتی مهم اقتصادی به شمار می‌رود. معامله‌گران به دلیل رابطه مستقیم میان نرخ‌های بهره و تورم، شاخص قیمت تولیدکننده را در معاملات زیرنظر می‌گیرند. اما دست آخر، معامله‌گران می‌خواهند بدانند تغییرات نرخ بهره حاصل از این نوسانات چگونه بر روی قیمت‌ها تاثیر می‌گذارند.

شاخص قیمت تولید کننده و تورم

تغییرات مثبت در شاخص قیمت تولیدکننده نشانه بالارفتن هزینه‌هاست و این افزایش قیمت‌ها درنهایت روی مصرف‌کنندگان اثر خواهد گذاشت. اگر این تاثیر به اندازه کافی زیاد باشد، اعداد و ارقام آتی شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) نیز افزایش خواهد یافت که این امر حاکی از افزایش سطح عمومی قیمت‌ها خواهد بود.

تورم و تاثیر آن بر اقتصاد

تا زمانی که افزایش در سطح عمومی قیمت‌ها تحت کنترل باشد، برای اقتصاد خوب است. وقتی تقاضا برای کالا و خدمات زیاد شود، کسب‌وکارها باید هزینه سرمایه‌ای خود را افزایش داده و کارگران بیشتری را استخدام کنند تا متناسب با افزایش تقاضا، تولید خود را بالا ببرند. اما مشکل اینجاست که وقتی قیمت‌ها افزایش شدیدی پیدا کنند، قدرت خرید ارز آن کشور نیز کاهش خواهد یافت. برای مثال، امروز یک دلار آمریکا قدرت خرید کمتری نسبت به سال گذشته دارد.

در دهه ۱۹۵۰ قیمت بنزین ۰.۲۷ دلار، اجاره آپارتمان ۴۲ دلار در ماه و بلیط سینما ۰.۴۸ دلار بود. این اعداد و  ارقام به هیچ وجه شباهتی با اعداد و ارقام امروزه ندارد و این مسئله نشان دهنده آن است که چطور تورم، ارزش پول محلی را از بین برده است. در تلاش برای مقابله با کاهش قدرت خرید، بانک‌های مرکزی سعی می‌کنند با ابزار افزایش نرخ بهره، میزان تورم را کاهش دهند.

چرا معامله‌گران باید به PPI اهمیت بدهند؟

مزیت اساسی داده‌های PPI این است که این داده‌ها تورم را پیش از آنکه به مصرف‌کننده برسد، پیش‌بینی می‌کنند. سیاست‌گذاران و معامله‌گران با تعقیب روند شاخص PPI می‌توانند متوجه شوند که قیمت‌ها به کدام سمت در حال حرکت است به عنوان مثال، افزایش در شاخص PPI صنعت فولاد می‌تواند نشان دهنده افزایش قیمت تولیدات مرتبط با این صنعت مانند خودروسازی طی ماه‌های آینده باشد.

در این صورت، شاهد اقدام فدرال‌رزرو برای بازنگری در موضع سیاست‌گذاری خود خواهیم بود. در صورتی که تورم تولیدکنندگان افزایش پیدا کند، نشان می‌دهد که شرکت‌ها برای جبران این هزینه باید درآمدهای خود را افزایش دهند. این مساله در ابتدا به نفع صنایع است چرا که سودآوری آن‌ها را به صورت اسمی افزایش می‌دهد اما از طرف دیگر این افزایش قیمت می‌تواند در ماه‌های بعد منجر به افزایش تورم در قیمت‌های مصرف‌کننده شود که فدرال‌رزرو را به سمت سیاست‌های انقباضی مانند افزایش نرخ بهره سوق خواهد داد. بدین ترتیب شاهد افت بازار سهام و افزایش تقاضا برای ارز و اوراق قرضه خواهیم بود.

در نمودار بالا، حرکت PPI ماهانه ایالات متحده و اروپا را مشاهده می‌کنید. می‌بینید که در اکثر مواقع، PPI ایالات متحده بالاتر از اروپا است. حال به نمودار زیر نگاه کنید، این نمودار قیمت EURUSD را در تایم فریم ماهانه نشان می‌دهد. همانطور که می‌بینید بالا بودن PPI ایالات متحده نسبت به اروپا به بالا رفتن ارزش دلار در برابر یورو ترجمه شده است. (کاهش جفت ارز EURUSD)

نکته: در حوالی سال ۲۰۰۸ مشاهده می‌کنیم که PPI ایالات متحده همچنان از اروپا بالاتر است اما یورو در برابر دلار آمریکا افزایش می‌یابد. این به دلیل مکانیسم‌های رفتاری سرمایه‌گذاران به خاطر بحران مسکن در ایالات متحده بود. همچنین در بخش پایانی نمودار بالا مشاهده می‌کنیم که PPI ایالات متحده کمتر از PPI اتحادیه اروپا می‌شود که در نمودار قیمت EURUSD شاهد افزایش قیمت هستیم.

البته پیدا کردن رابطه بین این دو مولفه به تنهایی کار مشکلی است. چرا که عوامل متعدد دیگری نیز دخیل هستند. به عنوان مثال در این دوره مورد بررسی بانک‌های مرکزی اروپا و فدرال‌رزرو سیاست‌های پولی مختلفی را برای حمایت از اقتصاد در پیش گرفتند.

چگونه شاخص قیمت تولیدکننده بر ارزها تاثیر می‌گذارد؟

هر جا پای پول در میان باشد، همیشه موضوع بده‌بستان پیش می‌آید. افراد می‌توانند پول خود را پس‌انداز کنند و سود بهره آن را دریافت کنند یا اینکه می‌توانند پول خود را خرج کنند و از سود سرمایه‌گذاری چشم‌پوشی کنند.

افزایش شاخص قیمت تولیدکننده ممکن است باعث افزایش نرخ‌های بهره شود. هنگامی که نرخ‌های بهره بالا باشد، پس‌انداز پول گزینه مطلوب‌تری به نظر خواهد رسید؛ چراکه اکنون پاداش (بهره) نسبت به قبل بیشتر شده است. در چنین شرایطی چنانچه مصرف‌کنندگان به جای پس انداز، شروع به خرج‌کردن کنند،  این هزینه برای آنها گران‌تر تمام می‌شود؛ زیرا اکنون به دلیل نرخ بهره بالاتر، پول بیشتری را نسبت به گذشته از دست می‌دهند. درنتیجه، افزایش شاخص قیمت تولیدکننده می‌تواند به تدریج منجر به افزایش نرخ بهره و تقویت یک ارز شود.

به‌عنوان مثال، افزایش نرخ بهره یورو را در نظر بگیرید. معامله‌گران می‌دانند که اعمال نرخ‌های بهره بالاتر برای یورو باعث افزایش جریان‌های مالی از سوی سرمایه‌گذاران خارجی برای خرید این ارز می‌شود. این مسئله، تقاضا برای یورو را تقویت کرده و درنهایت باعث افزایش ارزش یورو خواهد شد.

یک تکنیک رایج معاملاتی برای کسب سود از نرخ های بهره بالاتر، تکنیک «معامله انتقالی» (Carry trade) است که از طریق آن، معامله‌گران مبالغی از یک ارز با نرخ بهره پایین‌تر را فروخته و به‌جای آن، یک ارز با نرخ بهره بالاتر می‌خرند.

به یاد داشته باشید که پول همواره در مسیر بازدهی بیشتر جریان می‌یابد و معامله‌گران نیز به دنبال سودگیری از این جریان‌ها هستند.

چگونه شاخص PPI بر دلار آمریکا تاثیر می‌گذارد؟

در ابتدای امر، شاخص قیمت تولیدکننده روی دلار آمریکا تاثیر ناچیزی دارد. این موضوع از آنجا ناشی می‌شود که در اقتصاد واقعی همیشه یک تاخیر زمانی میان افزایش قیمت‌ها از سمت تولیدکنندگان و دیدن اثر نهایی این اتفاق در قالب تجربه تورم‌های بالاتر وجود دارد.

همانطور که در تصویر بالا می‌بینید، زمان انتشار داده‌های PPI به‌صورت منظم در تقویم‌های اقتصادی درج می‌شود. با این حال، اجازه ندهید که برچسب «اولویت کم» اثرگذاری این داده‌ها، شما را گمراه کند. یک معامله‌گر هوشیار باید قادر به پیش‌بینی احتمال بروز تاثیرات ثانویه ناشی از شاخص قیمت تولیدکننده بر شاخص قیمت مصرف‌کننده و در ادامه بر نرخ بهره‌ها و معاملات باشد. به یاد داشته باشید که ارزشمندترین جنبه مربوط به شاخص قیمت تولیدکننده، تاثیر هشداردهنده‌اش بر بازار است.

چگونه بر اساس گزارش PPI معامله کنیم؟

مانند معامله با هر نوع داده اقتصادی دیگری، لازم است پیش از انتشار گزارش، درک خوبی از انتظارات بازار نسبت به گزارش به دست آورید. این را می‌توانید با خواندن مقالات اقتصادی در وب‌سایت‌های تحلیلی مختلف کسب کنید.

PPI یک داده پیشرو برای تورم است، بنابراین، چنین گزارش‌هایی برای به دست آوردن دید کلی از عوامل بنیادین یک ارز مهم است. با این حال، تا زمانی که داده‌های PPI به تورم مصرف‌کننده یا CPI منتقل نشود، انتظار تغییر در سیاست‌های بانک مرکزی را نخواهیم داشت. چرا که بانک‌های مرکزی بر روی CPI هدف‌گذاری می‌کنند. بنابراین داده‌های PPI تنها نوسانات کوتاه‌مدت ایجاد می‌کنند آن هم تنها زمانی که داده‌های منتشر شده تا حد زیادی با عدد مورد انتظار تفاوت داشته باشد.

نمونه‌ای از نوساناتی که شاخص PPI می‌تواند ایجاد کند را در ۱۴ سپتامبر سال ۲۰۱۲ مشاهده کردیم. در آن زمان شاخص PPI به صورت ماهانه حدود ۱.۷ درصد افزایش یافت در حالی که پیش‌بینی‌ها ۰.۵ درصد بود. این افزایش بیشترین افزایش از ژوئن سال ۲۰۰۹ بود و به دلار آمریکا که در همان زمان نیز در روندی صعودی قرار داشت، رونق بیشتری بخشید. در اثر چنین داده‌ای جفت ارز EURUSD نزدیک 143 پیپ و جفت ارز USDJPY حدود ۷۵ پیپ در جهت تقویت دلار حرکت کردند. همچنین جفت ارز USDJPY در همین زمان از یک روند نزولی خارج شد و وارد یک روند صعودی شد. روندی که تا ماه مه ۲۰۱۳ ادامه داشت.

بنابراین اگرچه داده‌های PPI پتانسیل زیادی برای ایجاد نوسانات شدید ندارند، اما همچنان تحت نظر هستند. این داده‌ها در صورتی که شگفتی خاصی نشان دهند، می‌توانند نوسانات را افزایش دهند. چرا که داده‌های PPI نشان از سلامت اقتصادی، فشارهای تورم و روند اساسی اقتصاد دارند.

از کجا می‌توان داده‌های PPI‌ را رصد کرد؟

این داده‌ها مستقیما توسط وبسایت اداره آمار کار ایالات متحده منتشر می‌شود. اما وبسایت‌های متعدد دیگری نیز آنها را منتشر می‌کنند. تقریبا تمام وبسایت‌های خبری فارکس یک بخش مربوط به تقویم اقتصادی فارکس دارند که در آن می‌توانید داده‌های PPI را مشاهده کنید. وبسایت‌هایی مانند FXstreet ،DailyFX ،Forexfactory و… تلاش می‌کنند تا به سرعت داده‌های PPI را بر روی وبسایت خود قرار دهند. با این حال، می‌دانیم که این وبسایت‌ها با چند ثانیه اختلاف داده‌ها را بر روی وبسایت ثبت می‌کنند. اگر برای شما اهمیت دارد که به سرعت به داده‌ها دسترسی داشته باشید، بهتر است داده‌ها را مستقیما از وبسایت وزارت آمار کار مشاهده کنید.

سخن پایانی

دیدیم که داده‌های PPI ایالات متحده چگونه جمع‌آوری و اندازه‌گیری می‌شوند و چرا برای معامله‌گران مهم است. معامله‌گران بنیادین از این داده‌ها برای سنجش سلامت و قدرت اقتصاد استفاده می‌کنند. این شاخص همچنین نشانه‌ای از انتظارات نسبت به اقدامات آتی فدرال‌رزرو است، به خصوص اگر داده‌های PPI به داده‌های تورم CPI نیز منتقل شود.

انتشار داده‌های PPI عموما نوسانات زیادی ایجاد نمی‌کند، اما برای معامله‌گران مهم هستند. چرا که هم اطلاعات مفیدی در مورد روند اقتصاد می‌دهند و هم در صورت انحراف شدید از انتظارات، می‌توانند نوسانات خوبی ایجاد کنند. بنابراین لازم است که پیش از انتشار داده‌ها از وبسایت‌های خبری انتظارات بازار در مورد این داده‌ها را جویا شوید.

منبع: DailyFX | نویسنده: بنیامین رضایی